Saturday, April 12, 2025
HomeNewsTariki 8 Mata 1994: Hashyizweho Guverinoma yiswe iyabatabazi, yenyegeza ishyirwa mu bikorwa...

Tariki 8 Mata 1994: Hashyizweho Guverinoma yiswe iyabatabazi, yenyegeza ishyirwa mu bikorwa rya Jenoside yakorewe Abatutsi

Date:

Jenoside yakorewe Abatutsi yari imaze gutangira kumugaragaro, ubwo abayobozi b’amashyaka ya politiki baranzwe n’amatwara y’ivangura bahuriraga mu nama yihutirwa yabereye muri Ambasade y’u Bufaransa i Kigali. Iyo nama ni yo yabyaye ishyirwaho rya guverinoma y’agateganyo yashyiriweho gutegura, guhuza no kwihutisha ishyirwa mu bikorwa rya jenoside yakorewe Abatutsi.

Iyi guverinoma ntiyashingiwe ku mategeko cyangwa ku buryo bwa demokarasi, ahubwo yari igamije gutuma Jenoside isakara hose mu gihugu, ikozwe mu buryo bwihuse kandi buhamye, hibandwa ku gukoresha inzego zose z’ubuyobozi ndetse n’abaturage ubwabo mu bwicanyi bwateguwe.

Inama y’ishyirwaho ry’iyo guverinoma y’ivangura

Iyi nama yayobowe na Colonel Théoneste Bagosora, umwe mu bateguye Jenoside yakorewe Abatutsi, ndetse wari waragize uruhare rukomeye mu kurwanya amasezerano ya Arusha yashyiragaho ubutegetsi bugabanije. Bagosora yatumije iyi nama nyuma y’amasaha make indege yari itwaye Perezida Habyarimana igabweho igitero, icyabaye intandaro yo gutangira Jenoside ku mugaragaro.

Inama yitabiriwe n’abahagarariye amashyaka ya MRND, MDR, PL, PSD na PDC. Abo bayobozi barimo:

  • Matayo Ngirumpatse, Edouard Karemera na Joseph Nzirorera (MRND)
  • Edouard Karamira na Donat Murego (MDR)
  • Justin Mugenzi na Agnès Ntamabyariro (PL)
  • François Ndungutse na Hyacinthe Nsengiyumva Rafiki (PSD)
  • Jean-Marie Vianney Sibomana, Célestin Kabanda na Gaspard Ruhumuliza (PDC)

Iyo nama yari igamije kwihutisha uburyo jenoside izashyirwa mu bikorwa, bagenera uruhare amashyaka agomba kugira, uburyo bwo gutanga intwaro, gukangurira abaturage gukora Jenoside, no gushyiraho uburyo bwo kuyisobanura mu ruhando mpuzamahanga.

Ishyirwaho rya Guverinoma y’Abatabazi

Nyuma y’iyo nama, Théodore Sindikubwabo yagizwe Perezida w’inzibacyuho, Jean Kambanda agirwa Minisitiri w’Intebe. Iyo guverinoma yashyizweho n’abantu bafite uruhare rufatika mu gutegura no gushyira mu bikorwa Jenoside yakorewe Abatutsi, nk’uko byemezwa na Komisiyo y’Igihugu yo Kurwanya Jenoside (CNLG).

Dore bamwe mu bari bagize iyo guverinoma:

  • Augustin Bizimana – Minisitiri w’Ingabo
  • Faustin Munyazesa – Minisitiri w’Umutekano
  • Agnès Ntamabyariro – Minisitiri w’Ubutabera
  • Jérôme Bicamumpaka – Ububanyi n’amahanga
  • Justin Mugenzi – Ubucuruzi n’Inganda
  • Augustin Ngirabatware – Igenamigambi
  • Pauline Nyiramasuhuko – Umuryango n’iterambere ry’umugore
  • Callixte Nzabonimana – Urubyiruko

Aba bayobozi bagize uruhare rukomeye mu guha abaturage ibikoresho bya gisirikare, gutanga amategeko yo kwica, no gukangurira abanyarwanda kwifatanya mu bwicanyi bwakorewe Abatutsi mu bice byose by’igihugu.

Intego nyamukuru: Jenoside irambuye, yihuse kandi itazibagirana

Guverinoma y’Abatabazi yahawe inshingano zo gushyira mu bikorwa umugambi wa Jenoside utari mushya. Nk’uko ubushakashatsi bwa CNLG bubigaragaza, uyu mugambi wari warateguwe kuva mbere ya 1994, binyuze mu gutegura urubyiruko rw’interahamwe, gukwirakwiza imbunda, no gutegura urwango binyuze mu itangazamakuru.

Guverinoma yashyize imbere ibi bikurikira:

  • Gushyiraho gahunda y’ikorwa rya Jenoside
  • Gushyira igitutu ku bayobozi b’inzego z’ibanze kugira ngo bajye imbere mu bwicanyi
  • Gukoresha radiyo mu gukangurira abaturage kwica
  • Kugena amagambo yavugwa mu rwego mpuzamahanga mu rwego rwo kuyobya amahanga ku byabaga

Ibi byose byakozwe mu gihe gito cyane, Jenoside ikaba yarageze ku rwego rukabije rw’ubukana no kwihuta.

Iherezo ry’ubutegetsi bw’amaraso

Guverinoma y’Abatabazi yamaze iminsi 88, hagati ya Mata na Nyakanga 1994. Mu gihe cyayo, abatutsi barenga miliyoni barishwe. Jenoside yageze ku ndunduro ku wa 4 Nyakanga 1994, ubwo Ingabo za RPA zahagarikaga ubwicanyi maze zifata ubuyobozi bw’igihugu.

Hashize iminsi 15, hashyizweho Guverinoma y’Ubumwe n’Ubwiyunge, iyobowe na Pasteur Bizimungu, ifatanyije na Perezida wa Repubulika Paul Kagame wari Minisitiri w’Ingabo.

Isomo rikomeye ryasigaye

Guverinoma y’Abatabazi isigira u Rwanda n’Isi yose isomo ry’uko ubutegetsi bushobora guhinduka igikoresho cya Jenoside igihe cyose bujya ku ruhande rw’urwango, amacakubiri n’ivangura. Uburyo bwihuse iyi Jenoside yakozwemo, ubukana bwayo, ndetse n’uburyo abayobozi bayiteguye bagerageje kuyitwikira, bisaba amahanga kwigira ku mateka y’u Rwanda.

Kwibuka Jenoside yakorewe Abatutsi si uguha icyubahiro gusa abazize ayo mahano, ahubwo ni ugusobanura amateka mu kuri kwayo, gukumira ko byasubira, no gushyira mu majwi ababigizemo uruhare bose.


Iyi nkuru ishingiye ku bushakashatsi bwa CNLG, amateka ya Jenoside n’ubusesenguzi bw’ingaruka za Guverinoma y’Abatabazi ku bwicanyi bwakorewe Abatutsi mu 1994.


spot_img

Minisitiri w’Ububanyi n’Amahanga w’u Rwanda asanga kudasobanukirwa ikibazo cya RDC ari byo bituma u Rwanda rushinjwa gufasha M23

Antalya, Turukiya – Minisitiri w’Ububanyi n’Amahanga n’Ubutwererane w’u Rwanda,...

Urukiko Rukuru Rwanze Gufungura by’Agateganyo Dr. Kizza Besigye n’Umujyanama we

11 Mata 2025 – Kampala, Uganda — Urukiko Rukuru...

KWIBUKA 31: “ubufatanyacyaha mukwanga guhagarika Jenoside”

Minisitiri w'Ubumwe bw'Abanyarwanda n'Ubwiyunge, Dr. Bizimana, mu ijambo yagejeje...
spot_img

Subscribe

- Never miss a story with notifications

- Gain full access to our premium content

- Browse free from up to 5 devices at once

Latest stories