Tariki ya 8 Mata 2025, mu gihe u Rwanda n’isi yose bibuka ku nshuro ya 31 Jenoside yakorewe Abatutsi, Isheja Sandrine, Umuyobozi wungirije w’Urwego rw’Igihugu rw’Itangazamakuru (RBA), yatanze ubutumwa bw’ubwenge bukomeye bwibutsa urubyiruko gukomera ku kuri no kutemera gusubira mu bihe by’umwijima byaranze igihugu mu 1994.
Mu butumwa yanyujije ku mbuga nkoranyambaga, cyane cyane ku rukuta rwe rwa Instagram, Isheja yasabye urubyiruko gukomeza kurwanya ibitekerezo bishaka kubasubiza mu bihe by’umwijima, ndetse no kumenya ukuri ku byabaye mu bihe bya Jenoside. Yavuze ko ibikorwa by’ubugome byakozwe n’interahamwe mu gihe cya Jenoside atari filime cyangwa inkuru mpimbano, ahubwo ari ubuzima bw’ukuri, bukwiye kumenywa na buri wese.
Isheja yagarutse ku mashusho yerekana ubunyamanswa bw’interahamwe, avuga ko ibyo atari ibintu byatekerejwe cyangwa byahimbwe, ahubwo ari inkuru y’ukuri itagomba kwirengagizwa. Yagize ati: “Ibi si filime twarebye, si inkuru twahimbye. Ni ubuzima/urupfu twabayemo.” Ubutumwa bwe bwagaragaje ko atari ubushishozi gusa, ahubwo byari ibyiyumviro byo kumvikanisha agahinda n’ububabare by’abantu benshi bakoroherezwa kuba baribagirwa amateka mabi yagiyeho.
Isheja yakomeje yifashishije amagambo ya Perezida Paul Kagame, ubwo yatangizaga ibikorwa byo kwibuka ku nshuro ya 31 Jenoside yakorewe Abatutsi. Perezida Kagame yavuze ko nta kindi kibi kurusha Jenoside kizongera kuba ku Banyarwanda, ko ibyo bitazongera kuba kuko hazabaho abantu bazahaguruka bakarwana. Isheja yagaragaje ko amagambo ya Perezida Kagame atari amasezerano gusa, ahubwo ari ingamba zo kubaka u Rwanda rw’ejo hazaza.
Sandrine Isheja yibukije urubyiruko ko batazayobora igihugu babanje kutiyubaka ku murage w’amateka. Yagize ati: “Ntimuzigere mujya ku ruhande rw’umwijima. Ntimuzemere ko hari umuntu wabasubiza muri biriya bihe by’umwijima. Mumenye ukuri, muhagarare ku mucyo, murwanire ubuzima.” Yasabye urubyiruko gufata inshingano zo kubungabunga amahoro n’umutekano mu gihugu, kuko kubaho mu isi isukuye y’amahoro ari ingenzi kugira ngo Jenoside itazongera kubaho.
By’umwihariko, Isheja yifashishije ubuzima bwe bwite mu gihe cya Jenoside yakorewe Abatutsi. Yatanze urugero rw’ubuzima bwe aho yibukiraga uko yarokotse interahamwe ubwo yari afite imyaka itanu. Mu butumwa yanyujije ku mbuga nkoranyambaga, yavuze ko yakubiswe umugeri mu gatuza n’Interahamwe yitwaga Bosco, ariko akavuga ko Imana yamurokoye iminsi yo kubaho. Icyo gihe, yavuze ko yibuka igihe yari ku Kabeza, aho yakubiswe ku buryo butavugwa n’Interahamwe, ariko akaba yarabashije kubaho, asaba abarokotse guharanira ko kubaho kwabo kuba umusaruro mwiza ku muryango n’igihugu.
Isheja yashimangiye ko abanyarwanda bari mu bihe bikomeye nyuma ya Jenoside, ndetse n’umuryango we utaraciyemo imvune. Yasobanuye ko uburyo bari babayeho mbere ya Jenoside, aho se yari umuganga, byahindutse nyuma y’aho ababyeyi be bari bamaze kwicwa. Yagize ati: “Icyo gihe rero mama wanjye Madamu Dogiteri urabyibaza, kuko muri ‘weekend’ twajyaga kwa Lando mu byicungo, gusohoka, urabyumva ubwo buzima twari dufite mbere. Jenoside ikirangira, kugira ngo tubashe kurya mama agasuka inweri.” Ubu butumwa bukomeye bwari bukubiyemo inzira zose z’umuryango we wazahajwe na Jenoside, ariko waje kwiyubaka nyuma yaho.
Isheja Butera Sandrine yongeyeho ko uburyo yanyuzemo we n’umuryango we bwamwigishije guca bugufi ku buryo adashobora kwitwaza ubwamamare afite ngo abe yakwitwara mu buryo budahwitse. Yavuze ko, nubwo yari afite ubumenyi bukomeye ku rwego rwo hejuru, yakuze afite imyitwarire itandukanye, yiga kubaha abantu no kubaha inshingano, kandi ko byose byaturutse ku guhura n’ubuzima bw’umuryango we wahuye n’ingaruka za Jenoside.
Isheja yavuze ko inkuru ze, kimwe n’iz’abandi barokotse Jenoside, zigomba kubamo imbaraga zo kurwanya ikibi no kurwanya ingengabitekerezo ya Jenoside. Ibyo ni ibimenyetso byubaka amahoro y’igihe kirekire kandi bikubiyemo imbaraga zishobora gufasha urubyiruko kugira umwanya mu kubungabunga amahoro y’igihugu.
Isheja yatanze ubu butumwa nyuma y’ikiganiro ngarukakwezi cyashyiriweho gukomeza gufasha umuryango no kugira uruhare mu gukemura ibibazo biwugarije, Kigali Family Night, aho yavuze ko imiyoborere ya politiki itari iyo kugabanya ibikomere, ahubwo ari ukwitabira gahunda za guverinoma zishyigikira abarokotse Jenoside.
Nk’uko Isheja Butera Sandrine abivuga, urubyiruko rufite inshingano yo gufasha igihugu kucyubaka, gufata iyambere mu kurwanya ingengabitekerezo ya Jenoside, no kwiyubakira igihugu kirangwa n’ubumwe, amahoro n’ubwiyunge.