Wednesday, April 9, 2025
HomeNewsKWIBUKA 31: "ubufatanyacyaha mukwanga guhagarika Jenoside"

KWIBUKA 31: “ubufatanyacyaha mukwanga guhagarika Jenoside”

Date:

Minisitiri w’Ubumwe bw’Abanyarwanda n’Ubwiyunge, Dr. Bizimana, mu ijambo yagejeje ku Banyarwanda n’inshuti zabo ku munsi wo kwibuka Jenoside yakorewe Abatutsi, yavuze ko hakiri ibihugu bimwe na bimwe bikomeje kugira uruhare mu gukwirakwiza ingengabitekerezo ya Jenoside, ndetse bigatambamira uburenganzira bwo kwibuka Jenoside yakorewe Abatutsi. Ibi byerekana ko isi itarakuramo amasomo ya Jenoside, ndetse ko hakiri ibihugu bitubahiriza inshingano z’amategeko mpuzamahanga mu kurwanya Jenoside.

Minisitiri Bizimana yagarutse ku bwicanyi bukomeje gukorerwa Abatutsi b’abanye-Congo muri Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo, aho yavuze ko ibihugu mpuzamahanga bikwiye gukorana mu guhashya Jenoside no guharanira amahoro. Yavuze ko ari ngombwa ko jenoside yose ihagararirwa, kandi ko ibihugu biharanira gukomeza kurwanya ingengabitekerezo ya Jenoside mu buryo butandukanye.

Mu ijambo rye, Minisitiri Bizimana yagize ati: “Tubona uyu munsi ko hongeye kugaragara amakosa asa nk’ayo Leta zimwe zasabiye imbabazi. Tubona ubufatanyacyaha mpuzamahanga no kwanga guhagarika Jenoside iri gukorerwa muri Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo.” Ibi bisobanura ko ibihugu byinshi bidakwiye guha amahirwe ingengabitekerezo ya Jenoside mu rwego rwo kugabanya uburenganzira bwa buri wese bwo kwibuka Jenoside yakorewe Abatutsi.

Bimwe mu bihugu, nka U Bubiligi, nabyo byagize uruhare mu gufasha abakoze Jenoside yakorewe Abatutsi, ndetse bigakomeza gukwirakwiza ingengabitekerezo ya Jenoside. U Bubiligi, nk’uko Minisitiri Bizimana abivuga, bwabujije ibikorwa byo kwibuka Jenoside mu mijyi nka Liège na Bruges, ibintu byakomeje guhungabanya gahunda yo kwibuka Jenoside yakorewe Abatutsi ku rwego rw’Isi. U Bubiligi bwashyigikiye amashyirahamwe n’imiryango ipfobya Jenoside, bikaba bitarimo kubahiriza inshingano mpuzamahanga z’amategeko ku bijyanye no kurwanya Jenoside.

Minisitiri Bizimana yagaragaje ko ibi bikorwa bitarimo kubahiriza uburenganzira bwo kwibuka Jenoside yakorewe Abatutsi mu buryo bwemewe n’amategeko mpuzamahanga, kandi ko ibihugu byose bigomba gushyigikira gahunda yo kwibuka kugira ngo hasezerwe ko Jenoside itazasubira kubaho. U Bubiligi bwivanga mu bibazo bya politiki bya Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo, ariko kwibuka Jenoside yakorewe Abatutsi ni uburenganzira bw’abanyarwanda n’ubw’umuryango w’Abibumbye.

Ku rundi ruhande, Minisitiri w’Ubumwe bw’Abanyarwanda yashimiye Umujyi wa Paris, aho Abanyarwanda n’inshuti zabo bashoboye guhagarika igitaramo cya Maître Gims, umuhanzi w’umunya-Congo, cyari kigamije guhakana no gupfobya Jenoside yakorewe Abatutsi. Ubu ni uburyo bwo kurwanya ingengabitekerezo ya Jenoside no gushyigikira ibikorwa byo kwibuka ku rwego rw’Isi.

Kwibuka Jenoside yakorewe Abatutsi ni igikorwa mpuzamahanga gishingiye ku mategeko mpuzamahanga, kandi ntigishobora guhagarikwa n’ibihugu bihakana cyangwa bigashyigikira ibikorwa byo kubangamira gahunda yo kwibuka. Ibi byerekana uburyo isi yose ikwiriye kwigira ku byabaye mu Rwanda mu 1994 kugira ngo Jenoside itazasubira kubaho ahandi hose ku isi.

Minisitiri Bizimana yavuze ko guhangana n’ingengabitekerezo ya Jenoside ari inshingano mpuzamahanga, kandi ko ibihugu byose byemera gukora ibikorwa byo kwibuka no kurwanya Jenoside. Kwibuka Jenoside yakorewe Abatutsi ntabwo ari gusa kwizihiza amateka, ahubwo ni ukugira ngo hatabaho indi Jenoside, ndetse hakomeze kubungabunga amahoro n’uburenganzira bwa muntu ku rwego rw’Isi.

Nka kimwe mu bikorwa byashyizweho mu rwego mpuzamahanga, umunsi wo kwibuka Jenoside yakorewe Abatutsi tariki ya 7 Mata, umaze kuba umunsi mpuzamahanga wemejwe na Loni mu 2003, ukaba ugomba gushyigikirwa n’ibihugu byose bigize umuryango w’Abibumbye. Kwibuka Jenoside yakorewe Abatutsi ni ikimenyetso ko jenoside ya 1994 itagomba kongera kuba, kandi ko amahoro n’ubwiyunge bigomba kubungabungwa mu buryo bwose.

Ibi byose bigaragaza ko hakwiye kubaho ubufatanye bw’ibihugu mu kurwanya ingengabitekerezo ya Jenoside, kugira ngo buri wese abone uburenganzira bwo kwibuka no gukomeza kurwanya ibikorwa byose byabera mu nzira ya Jenoside. Kwibuka Jenoside yakorewe Abatutsi ni ingamba zo kurwanya Jenoside, no gukora ibishoboka byose kugira ngo isi itazongera kubona Jenoside ikomeza kubaho.

AFRIZUM News https://afrizum.com/wp-content/uploads/2025/04/photo_7-22-44da7-1.jpg
AFRIZUM News https://afrizum.com/wp-content/uploads/2025/04/photo_7-22-44da7-1.jpg
AFRIZUM News https://afrizum.com/wp-content/uploads/2025/04/photo_7-22-44da7-1.jpg

spot_img
spot_img

Subscribe

- Never miss a story with notifications

- Gain full access to our premium content

- Browse free from up to 5 devices at once

Latest stories