Mu rwego rwo gufasha Abanyarwanda kwibuka ku nshuro ya 31 Jenoside yakorewe Abatutsi mu 1994, umuririmbyi Eric Senderi yashyize ahagaragara indirimbo ebyiri nshya, “Ntibizibagirana” na “Ndibuka Jenoside ikirangira”. Izi ndirimbo zagiye hanze kuri iki Cyumweru tariki 6 Mata 2025, zifite intego yo gufasha mu kurwanya ingengabitekerezo ya Jenoside no gukangurira abantu kutibagirwa amateka ya Jenoside yakorewe Abatutsi. Zombi zireba ahanini ku buzima bw’abarokotse Jenoside n’ibyo banyuzemo nyuma y’amateka y’umwihariko yabashenguye.
Indirimbo zombi zigamije gukangurira Abanyarwanda bose, cyane cyane urubyiruko, gukomeza kwibuka Jenoside yakorewe Abatutsi no guharanira ko amateka atazibagirana, bityo ngo ingengabitekerezo ya Jenoside igire ubukana buke. Mu myaka 30 ishize, Senderi yakoze indirimbo nyinshi zigamije gukangurira abantu kwibuka no gusobanukirwa amateka ya Jenoside yakorewe Abatutsi, kimwe n’ibyo Abarokotse babayemo. Indirimbo ze zagiye zifasha mu gukangurira abantu kugira uruhare mu guhangana n’abahakana cyangwa abapfobya Jenoside, ndetse no gusaba kwirinda guhemukira abanyarwanda bo mu bwoko bw’Abatutsi.
“Ndibuka Jenoside ikirangira”
Indirimbo “Ndibuka Jenoside ikirangira” irimo ubutumwa bwihariye buvuga ku bihe byashaririye Abarokotse Jenoside, nyuma y’uko Inkotanyi zibarokoye. Senderi aririmba asobanura uburyo abarokotse babayeho mu gihe cya Jenoside, kimwe n’uburyo Inkotanyi zabashije kubarokora nyuma y’iminsi miremire y’ubuzima bushaririye bari barimo. Mu kiganiro na InyaRwanda, Senderi yavuze ko iyi ndirimbo ifite intego yo gukangurira abantu kubyibuka no kurwanya ingengabitekerezo ya Jenoside, cyane cyane ku bari mu kibihe by’amateka.
Muri iyi ndirimbo, Senderi agaragaza uko Inkotanyi zatabaye Abatutsi, nyuma y’ibihe bibi bari barimo byo kubona ababo bishwe ndetse no kubona ibice byabo byarashenywe. Aririmba agira ati, “Ndibuka Jenoside ikirangira, Inkotanyi ziyihagaritse, Uwarokotse zimuhaye ubuzima…” Akomeza avuga ko iyi ndirimbo ifite intego yo kurwanya ingengabitekerezo ya Jenoside. Yabwiye InyaRwanda ko umwandiko w’iyi ndirimbo ukubiyemo ubutumwa bukomeye bwo kwirinda guhezwa, kudashyigikira abapfobya Jenoside ndetse no kubumvikanisha ko Jenoside yakorewe Abatutsi yari ifite ikimenyetso cyayo, ikaba itagomba kuvanwaho n’umwihariko wayo. Senderi akomeza avuga ko mu gihe Twibuka ku nshuro ya 31, iyi ndirimbo izakomeza kugira uruhare mu kurwanya no guhangana n’abapfobya Jenoside.
“Ntibizibagirana”
Indirimbo “Ntibizibagirana” nayo ishyira ahagaragara ubugome bwakorewe Abatutsi mu bihe bya Jenoside, igaruka ku buryo abantu b’abatutsi bishwe mu buryo bw’agahomerabunwa, bakicirwa ahantu hatandukanye ndetse bagakorerwa ibikorwa by’iyicarubozo. Aririmba ati, “Nazengurutse u Rwanda rwose, nzenguruka n’insengero nyinshi zo mu Rwanda, nzeguruka na Sitade zose, mbona uko Abatutsi bishwe…” Mu ndirimbo ye, Senderi agaragaza uburyo Jenoside yakorewe Abatutsi yakoranywe ubugome bwo mu rwego rwo hejuru, aho abantu bishwe mu buryo bw’ihungabana ryo mu mutwe n’uruhare rw’imigambi ya Jenoside yakorewe Abatutsi. Ati, “muri iyi ndirimbo ndagaragaza uburyo Abatutsi bishwe n’uburyo aho biciwe bageraga bakabambwa, nk’uko nabyumvise nk’umunyarwanda.”
Mu bice by’iyi ndirimbo, Senderi akomeza kuvuga ku buzima bw’agahinda, aho aharanira gukangurira Abanyarwanda bose kwirinda gusubira mu mateka mabi ya Jenoside, ariko akaba arushaho guha icyizere abarokotse uburyo bagomba kubaho no kubana mu gihe kiri imbere. Uretse kuba ari ikimenyetso cyo kuzirikana Jenoside, iyi ndirimbo yibutsa abantu uko Jenoside yateguwe, ndetse ikanafasha abantu kunga ubumwe n’icyizere cyo kurwanya umwanda wa Jenoside n’imyitwarire yakoranywe.
Indirimbo Zakozwe ku Buryo Bwahamye
Izi ndirimbo zombi zakozwe mu buryo bw’amajwi na Producer Ayoo Evy, wamenyekanye mu gutunganya ibihangano bitandukanye birimo iby’ubwoko bw’indirimbo zifite injyana zifite agaciro. Indirimbo “Ntibizibagirana” na “Ndibuka Jenoside ikirangira” zifite umwihariko mu miririmbire, zifite ubutumwa buhamye bwo gufasha Abanyarwanda kubana mu ubumwe, no kurwanya ingengabitekerezo ya Jenoside. Senderi asanzwe afite izindi ndirimbo zijyanye no kwibuka, zirimo nka ‘Amateka yacu’, ‘Nyarubuye Iwacu’, ‘Kabutare’, ‘Kabagari’, ‘Murambi warangiritse’ n’izindi.
Izi ndirimbo zishobora gufasha mu gukangurira Abanyarwanda, cyane cyane urubyiruko, kuzirikana amateka ya Jenoside ndetse no gukumira ingengabitekerezo yayo mu gihe Twibuka ku nshuro ya 31. Senderi akomeza gukora ibikorwa by’indirimbo kugira ngo atange inkunga ku bushake bw’Abanyarwanda bwo kurwanya ingengabitekerezo ya Jenoside ndetse no gushyigikira abanyarwanda bakomeje kugerageza gukira ibikomere bya Jenoside.
